در بخش قبلی مقاله درباره آب آشامیدنی و مقدار نیاز بدن به آب شرب صحبت کردیم. در این قسمت به دسترسی به منابع آب آشامیدنی در جهان می پردازیم. برای مطالعه بخش اول روی لینک قبل کلیک نمایید.
حدود 70 درصد از سطح زمین را آب تشکیل می دهد. حدود 97.2 % این آب شور و تنها 2.8 % آب های کره زمین شیرین است. آب قابل شرب تقریبا در همه مناطق دارای جمعیت زمین، در دسترس است. هرچند ممکن است گران قیمت بوده و یا فراهم کردن آن همیشه پایدار نباشد.
منابع تامین آب شرب عبارتند از :
- منابع زمینی نظیر آب زیر زمینی، چشمه ها و سفره های آبی
- بارش که شامل باران، تگرگ، مه و غیره
- آب های سطحی نظیر رودخانه ها، نهرها، یخچال های طبیعی
- منابع بیولوژیکی مانند گیاهان
- آب تقطیر شده دریا
- شبکه آبرسانی
- ژنراتور آب جوی
منابع آب های بطری شده اغلب چشمه ها هستند. در کشورهای توسعه یافته، آب از طریق سیستم های لوله کشی به ورودی لوله آب یا شیر آب خانه ها انتقال می یابند. همچنین خانواده ها می توانند از دستگاه تصفیه آب در منزل خود استفاده نمایند. برای اینکه این منابع آب سالم بوده و با خیال راحت مصرف شوند باید بهبود و آماده سازی های لازم بر روی آن انجام شده و از نظر مقررات آب آشامیدنی مورد بررسی قرار گرفته باشند.
کارآمدترین راه برای حمل و نقل و تحویل آب آشامیدنی از طریق لوله کشی است. لوله کشی کردن به سرمایه گذاری قابل توجهی نیاز دارد. در کشورهای صنعتی هزینه جایگزینی زیر ساخت های آب و فاضلاب رو به زوال، ممکن است بیشتر از 200 هزار میلیارد باشد. نشت آب از لوله های حاوی آب تصفیه شده و تصفیه نشده، دسترسی به آب را کاهش می دهد. نرخ نشتی 50 % در سیستم های شهری غیر معمول نیست.
به دلیل بالا بودن هزینه سرمایه گذاری اولیه، بسیاری از ملت های کم توان قادر به توسعه یا حفظ زیر ساخت های مناسب نیستند و نتیجتا مردم ساکن در این مناطق ممکن است کسر بیشتری از درآمد خود را برای تهیه آب مورد نیازشان صرف کنند. به عنوان مثال محاسبات آماری 2003 از السالوادور، نشان میدهد که 20 % از فقیرترین خانواده ها بیشتر از 10 % از درآمد خود را برای آب صرف می کنند. مسئولین در انگلستان صرف بیش از 3 % از درآمد به آب را یک مشکل بزرگ میدانند.
دستگاه های فروش آب شرب در تایلند
سازمان بهداشت جهانی و همین طور برنامه نظارت مشترک یونیسف (JMP) برای تامین آب و تخلیه فاضلاب بهداشتی، یک مکانیسم بین المللی رسمی است، با برنامه های نظارتی برای تحقق اهداف توسعه یافته هزاره (MDG) در زمینه آب آشامیدنی و فاضلاب است که قصد دارد تا سال 2015 نسبت افراد بدون دسترسی به آب آشامیدنی سالم و بهداشت اولیه را به نصف برساند.
JMP جهت استفاده از شاخص MDG برای نظارت بر روی مولفه های آب (مانند: نسبت جمعیتی که از یک منبع آب آشامیدنی بهبود یافته استفاده میکنند) مورد نیاز است. بر طبق این شاخص در منابع آب بهبود یافته، اهداف توسعه هزاره (MDG) در سال 2010 ، پنج سال زودتر مشاهده شد. در سال 2010 دو میلیارد نفر بیشتر نسبت به سال 1990، از منابع آب آشامیدنی بهبود یافته استفاده کرده اند.
780 میلیون نفر هنوز هم بدون منابع آب آشامیدنی بهبود یافته و تعداد بیشتری فاقد آب آشامیدنی سالم هستند. اطلاعات کاملی در مورد ایمن و سالم بودن آب آشامیدنی برای نظارت جهانی آب آشامیدنی سالم هنوز در دسترس نیست. برآوردها نشان میدهد که حداقل 25% از منابع بهبود یافته شامل آلودگی مدفوعی است و در حدود 8/1 میلیارد نفر در سراسر جهان به دلیل استفاده از یک منبع آب آلوده به مدفوع رنج میبرند.
کیفیت این منابع در هر زمانی متغیر است و معمولا در فصل مرطوب بدترین کیفیت را دارند. تلاش های مداوم برای کاهش نابرابری شهر و روستا و نابرابری در رابطه با فقر به طور چشمگیری پوشش در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و اقیانوسیه را افزایش داده و در نتیجه آن موجب ترویج نظارت جهانی برای کیفیت آب آشامیدنی و نگاهی فراتر از اهداف توسعه هزاره ( MDG) در جهت پوشش جهانی می گردد.
گسترش WASH (آب، فاضلاب، بهداشت) پوشش و نظارت در مناطق غیر خانگی مانند مدارس، امکانات بهداشت و درمان و محل های کار یکی از اهداف مهم توسعه در سال های بعد از 2015 می باشد.
وضعیت آب شرب در ایالات متحده
در آمریکا خانه های تک خانواده در هر روز 3/69 گالن (262 لیتر) آب مصرف می کنند. موارد استفاده عبارتند از (به ترتیب کاهش مصرف) توالت، ماشین لباسشویی، دوش، حمام، شیر آب و نشتی آب. در برخی از مناطق کشور منابع تامین کننده آب به دلیل خشکسالی و کاهش سفره های آبی به ویژه در غرب و جنوب شرق منطقه ایالات متحده به طور خطرناکی پایین می آیند.
تاثیر تغییرات آب و هوا بر منابع آب شرب
صندوق جهانی حیات وحش پیش بینی کرد که عقب نشینی یخچال های طبیعی در هیمالیا میتواند جریان آب را تا دو سوم کاهش دهد. در منطقه گنگ این اتفاق موجب کمبود آب برای 500 میلیون نفر می گردد. رئیس آژانس توسعه ملی چین در سال 2007 اعلام کرد که 4/1 طول هفت رودخانه اصلی چین مسموم بوده به گونه ای که به پوست صدمه می رساند. دبیر کل بان کی مون بیان داشته که این ممکن است به درگیری های خشونت آمیزی منجر شود.
بهبود در دسترسی به آب شرب
یکی از اهداف توسعه هزاره (MDG) که توسط سازمان ملل متحد تعیین شده، پایداری محیط زیست است. در سال 2004، تنها 42 % از مردم در مناطق روستایی به آب پاکیزه دسترسی داشتند.
ضدعفونی کردن آب به روش خورشیدی، یک روش کم هزینه برای تصفیه آب است که اغلب با مواد در دسترس محلی اجرا می شود. بر خلاف روش هایی که در آنها از هیزم و چوب استفاده می کنند، روش خورشیدی ضربه و آسیب کمتری به محیط زیست وارد می کند.
سازمان بین المللی (Water Aid) سازمانی است که در زمینه بهبود دستیابی به آب آشامیدنی سالم در برخی از فقیرترین کشورهای جهان فعالیت می کند. اجرای مددکار آب (WaterAid) در 26 کشور جهت بهبود پایدار کیفیت زندگی مردم از طریق دستیابی بلند مدت و پایدار به آب پاکیزه می باشد، کشورهایی نظیر نپال، تانزانیا، غنا و هند. این سازمان همچنین در زمینه آموزش به مردم جهت بهداشت و سیستم تخلیه فاضلاب نیز فعالیت می کند.
آب و فاضلاب برای همه (SWA)شرکتی است که نام آن در کنار دولت های ملی، بخش های خیریه، آژانس های UN، NGO و دیگر مراکز توسعه یافته فعال در این زمینه آورده می شود. همه آنها در جهت ارتقاء دسترسی پایدار به سیستم تخلیه فاضلاب و منابع آب و رفتن به اهداف فراتر از اهداف توسعه هزاره (MDG)، فعالیت می کنند.
در سال 2014 به 77 کشور ارائه به اهداف سیستم تخلیه فاضلاب MDG نایل شده بودند که 29 کشور در مسیر اهداف بودند و 79 کشور در مسیر اهداف قرار نداشتند.
**ن