
آب برای ماهی ها حکم زندگی را دارد. ماهی ها بسیار حساس هستند و کوچکترین مشکل در آب باعث مرگ و میر آنها می شود. در این مقاله، اهمیت وجود تصفیه آب برای آکواریوم مورد بررسی قرار می گیرد و سوالات عمومی که آکواریوم داران در مورد آب مورد استفاده در آکواریوم می پرسند، پاسخ داده می شود.
در مقاله بهترین آب برای آکواریوم چیست ، آب لوله کشی شهری، آب چاه، آب دریاچه و رودخانه، آب باران، آب معدنی و آب تصفیه شده توسط دستگاه اسمز معکوس را بررسی کرده و مزایا و معایب هرکدام را شرح می دهیم و در نهایت به روش تصفیه هر کدام از آنها میپردازیم. برای مطالعه این مقاله روی لینک قبل کلیک نمایید. جهت مشاهده انواع فیلتر و تجهیزات تصفیه آب آکواریوم روی لینک قبل کلیک نمایید.
آیا می توان از آب شهری برای آکواریوم استفاده کرد؟
ممکن است افراد تازه کار که در زمینه آکواریوم تخصص زیادی ندارند، مایل باشند از آب لولهکشی برای آکواریوم خود استفاده کنند، که البته سادهترین و ارزانترین آب برای استفاده در آکواریوم است. اما باید بدانید که در سراسر دنیا، شرکتهای تامین آب، ممکن است برخی مواد شیمیایی نظیر کلر یا کلرامین را برای کشتن باکتریها، به آب اضافه کنند تا آن را برای نوشیدن امن کنند. این مواد برای ماهی های حساس، خطرناک است.
علاوه بر آن، در برخی کشورها یا مناطق، اخیرا نگرانیهایی در مورد آبی که از لولههای قدیمی میگذرد بوجود آمده، که ناشی از وارد شدن ضعیف سرب در آب است. این مساله باعث شده برخی نهادهای تامین آب در برخی کشورها، مواد شیمیایی افزایندهی pH به آب اضافه کنند، زیرا در آب قلیایی سرب کمتر حل میشود. علاوه بر آن ممکن است که منابع آب دارای نیترات و نیتریت یا سایر ناخالصی ها باشند. به همین دلایل، آب لولهکشی پیش از آنکه بتواند بطور امن در آکواریوم استفاده شود، حتما باید تصفیه شود. وجود فیلتر تصفیه آب آکواریوم برای ماهی های حساس ضروری تر از خود آب است!
مشکل بالقوه دیگری که باید از آن آگاه بود نگرانی از تغییر خصوصیات مواد شیمیایی منبع آب، در طول زمان است (مثلا ماه به ماه). این تغییرات در کیفیت آب، در سراسر دنیا دیده می شود. برخی مناطق به اندازه کافی آب ندارند، در نتیجه مجبور میشوند در زمان کمبود، آب اضافی را از مناطق همجوار خریداری کنند. اگر این آب (به عنوان مثال) سختی متفاوتی داشته باشد، سختی آب آشامیدنی شما نیز متفاوت خواهد بود.
به عنوان یک مثال معمولی، سطح باکتری ها در تابستان نسبت به زمستان بیشتر است، بخصوص در آب و هوای گرمتر. متعاقبا، برای شرکتهای تامین آب، غیرمعمول نیست که در ماههای تابستان از کلر بیشتر استفاده کنند تا باکتریها را تحت کنترل داشته باشند. حتی چنین عواملی مانند آب هوای محلی میتواند اثرگذار باشد، بارانهای سنگین و پر شدن مخازن محلی میتواند باعث شود سختی منبع آب شما کاهش یابد.
در کل، کلر و کلرامین دو افزودنی هستند که باعث بیشترین مشکلات برای ماهی ها میشوند. توجه داشته باشید که دو ماده بسیار متفاوت هستند. مطمئن شوید میدانید در آب لوله کشی چه چیزهایی هست و به همان ترتیب آن را تصفیه کنید.
در مورد کلر چه چیزی را باید بدانید؟
در امریکا، آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA( الزام میکند که غلظت کلر آب لولهکشی در هر شیر آب، حداقل 2 PPM باشد و غلظت باکتریها را کاملا محدود میکند (که میتواند حفظ کلر در 2 PPMرا الزام میکند).
از آنجایی که کلر فرار است و غلظت آن به مرور کم می شود، غلظت کلر آبی که از شیر برداشت شما خارج میشود کمتر از آن چیزی خواهد بود که در تصفیه خانه به آب اضافه میشود. بنابراین، غلظت دقیق در شیر آب به اینکه چقدر از تصفیهخانه فاصله دارید، چقدر طول میکشد تا آب از تصفیه خانه به خانه شما برسد، چقدر کلر به آن اضافه شده و ... بستگی دارد.
کلر، در غلظت بالا برای ماهیها سمی است. در غلظت پایینتر به آبششهای ماهیها صدمه میزند. 3-2 PPM غلظت بیشتر، ماهیها را به سرعت میکشد. برای جلوگیری از آن، غلظت باید 0.003 ppm باشد. یکی از ارزان ترین، سریع ترین و بهترین روش های کلرزدایی و از بین بردن کلر از آب آکواریوم ، استفاده از محلول ضد کلر آکواریوم است.
خوشبختانه، با انواع محلول ضد کلر آکواریوم نظیر تیوسولفات سدیم sodium thiosulfate به سادگی میتوان کلر را از آب حذف کرد. این ماده در فروشگاههای آکواریوم با برندهای مختلف موجود است. تیوسولفات سدیم بلافاصله کلر را خنثی میکند. اگر آب مصرفی شما فقط کلر دارد (در مقابل کلرامین) محلول ضد کلر تیوسولفات سدیم، چیزی است که به آن نیاز دارید. مقرون به صرفهترین روش کلرزدایی آب آکواریوم ، ریختن تنها یک قطره از آن در یک گالن آب است.
اما راه حل مناسب و مطمئن تر این است که از یک تصفیه کننده آب آکواریوم استفاده کنید. اگر آب فقط مشکل کلر و ترکیبات کلر را دارد، می توانید از یک دستگاه تصفیه آب فیلتراسیون ساده که مجهز به 2 فیلتر کربن فعال است، استفاده کنید. این دستگاه آب تصفیه کن ارزان است و می تواند کلر و ترکیبات شیمیایی را از آب حذف نماید. علاوه بر آن می تواند گل و لای، لجن، رسوبات و ذرات درشت را نیز حذف کرده و آب آکواریوم را زلال کند. به این ترتیب شیشه آکواریوم نیز همیشه تمیز می ماند.
کلر در آب نسبتا ناپایدار است و تقریبا به خودی خود تبخیر میشود. آبی که در سطل (یا ظرف) میماند، در صورتی که چرخش کافی داشته باشد (مثلا فیلتر یا سنگهای متخلخل در آن باشد) طی 24 ساعت یا کمتر، بخش عمده کلر آن کم خواهد شد. البته این روش زیاد مطمئن نیست و ممکن است کلر باقی مانده به ماهی ها صدمه بزند.
بسیاری می گویند که فیلتر تصفیه آب آکواریوم ندارند، اما برای حذف کلر، تغییرات اساسی در آب انجام میدهند. در ذهن داشته باشید با اینکه ماهی به طور مشهود اثر بیماری ناشی از آب تصفیه نشده را نشان نمیدهد، این بدان معنا نیست که کلر به ماهی شما آسیب نمیزند. میزان آسیب، بستگی به میزان کلر موجود در ظرف داشته که به عوامل زیادی (از جمله درصد آب تازه اضافه شده) بستگی دارد. از آنجایی که روش های حذف کلر از آب بسیار ارزان هستند، از اطمینانی که میدهند نباید گذشت.
در مورد کلرامین چه چیزی را باید بدانید؟
یک مشکل استفاده از کلرین برای تصفیه آب این است که نسبتا سریع تجزیه میشود. نگرانی دیگر استفاده از کلرین، این است که میتواند با ارگانیکهای خاصی (که ممکن است در آب باشند یا نباشند) ترکیب شده و تری هالومتان Trihalomethanes را تشکیل دهد. (تری هالومتان از خانواده کارسینوژن ها Carcinogens است و از عواملی است که باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان می شود.) متعاقبا، بسیاری از شرکتهای تامین آب، بجای استفاده از کلر، به سمت استفاده از کلرامین Chloramine رفتهاند. کلرامین ترکیبی است حاوی کلر و آمونیاک که بسیار پایدارتر از کلر است.
کلرامین دو دردسر برای آکواریوم دارها دارد. نخست، انواع محلول ضدکلر آکواریوم مانند تیوسولفات سدیم، فقط بخش کلر کلرامین را خنثی میکنند و مشکل بزرگتر را که آمونیاک کشنده است و میتواند عواقب زیان باری برای ماهی داشته باشد، نادیده میگیرند. اگرچه انواع مدیا و فیلتر بیولوژیکی آکواریوم ، آمونیاک را به نیترات تبدیل میکنند، زمان مورد نیاز برای انجام این کار بسیار بیشتر از تحمل ماهی است. در مقاله تصفیه آب آکواریوم از کلرامین و آمونیاک ، به روش حذف کلر، کلرامین و آمونیاک از آب آکواریوم پرداخته ایم. برای مطالعه این مقاله روی لینک قبل کلیک نمایید.
مشکل دوم مربوط به تعویض آب آکواریوم است. یکی از دلایل اولیه برای انجام تعویض منظم آب، حذف نیترات ساخته شده است. اگر آبی که عوض میشود حاوی آمونیاک باشد، نیتروژن را وارد مخزن کردهاید و کاهش دادن نیترات به زیر غلظت آب لولهکشی غیرممکن میباشد.
کلرامین را بصورت امن میتوان از طریق زئولیت حذف کننده آمونیاک آکواریوم یا انواع محلول حذف کننده آمونیاک آکواریوم مانند Amquel خنثی کنید، که آمونیاک و کلر مولکولهای کلرامین را خنثی میکنند.
آمونیاک خنثی شده همچنان از طریق یک فیلتر بیولوژیکی مانند سرامیک آکواریوم ، بیو فیلتر آکواریوم ، بیوبال و... میتواند به نیترات تبدیل شود. در مقالات همه چیز درباره کاربرد و نقش سرامیک در آکواریوم و بیوفیلتر آکواریوم چیست به طور کامل این مدیاهای آکواریوم را بررسی می کنیم.
روش دیگر خنثیسازی کلرامین رشد دادن آن حین انجام همزمان فیلتراسیون بیولوژیکی است. برای مثال، با مقدار مناسبی زباله (پلاستیکی) پر شده از آب لوله کشی میتوانید با تیوسولفات سدیم آن را دکلره کرده و سپس فیلتر بیولوژیکی را به آن وصل کنید. درست همانند درون مخزن شما، فیلتر بیولوژیکی آمونیاک را به نیترات تبدیل کرده، پس از آن میتوان آن را مطمئن به مخزن افزود.
توجه: برای خنثی کردن کلر، باید محلول ضد کلر آکواریوم به آن اضافه کنید. در غیر اینصورت، کلرامین باکتریهای فیلتر بیولوژیکی شما را خواهد کشت. به همین ترتیب، آمونیاک میتواند با تصفیه آب از طریق زئولیت یا رزین و یا کربن فعال ، پیش از اضافه شدن به مخزن شما حذف شود. برخی افراد از این روش موفقیت کسب کردهاند. اگر در این زمینه تجربه ای دارید لطفا به ما هم اطلاع دهید.
همانطور که در مقاله تصفیه آب آکواریوم از کلرامین و آمونیاک گفته شد، آمونیاک می تواند به دو شکل در آب وجود داشته باشد، آمونیوم هیدروکسید (NH3) یا به عنوان یون آمونیوم (NH4). هنگامی که PH آب کمتر از 7 باشد، آمونیاک به صورت یون آمونیوم وجود دارد. با افزایش pH به بالای 7، آمونیاک به شکل آمونیوم هیدروکسید وجود دارد. یون آمونیوم به راحتی توسط فیلتر رزین کاتیونی حذف می شود. جهت مشاهده انواع فیلتر رزین تصفیه آب روی لینک قبل کلیک نمایید. برای آشنایی با فیلتر رزینی تصفیه آب پیشنهاد می شود مقاله مرتبط با آن را از طریق لینک قبل مطالعه کنید.
اما بهترین روش برای حذف آمونیاک از آکواریوم ، از دستگاه تصفیه کننده آب با حداقل 2 فیلتر کربن فعال است. در صورتیکه از فیلتر رزین تبادل یونی هم به عنوان فیلتر نهایی استفاده شود، خلوص آب بیشتر می شود. یک سیستم با فیلترهای آب اورجینال می تواند تمامی آلاینده های شیمیایی را حذف کند. برای حذف نیترات و نیتریت، می توان از دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس استفاده نمود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر مقاله کاربرد دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس در آکواریوم را مطالعه کنید.
آیا ناخالصیهای دیگری هم در آب وجود دارد که برای ماهی ها مضر باشد؟
به احتمال زیاد. علاوه بر مواد تشریح شده در بالا (کلر و کلرامین)، آب شهری در سراسر دنیا، ممکن است حاوی عناصری باشد که فرد آکواریوم دار باید در مورد آنها آگاه باشد. آب در برخی مکانها دارای نیترات است. در برخی مکانها حاوی غلظت بیشتری از فسفات (ppm1 یا بیشتر) است. فسفات بالا با مشکلات خزه مرتبط است و یک راهکار جامع برای کنترل خزه، نیازمند حذف فسفات است. سطح بالای آهن (ppm1 یا بیشتر) نیز با رشد خزه مرتبط است.
چطور متوجه شویم که چه چیزهایی به آب اضافه می شود؟
پاسخ سریع این سوال، پرسیدن از کسی است که میداند. یک فروشگاه تصفیه آب در شهر یا منطقه شما احتمالا باید بتواند شما را در این زمینه راهنمای کند. همچنین میتوانید با سازمان آب تماس بگیرید و با شیمیدان آب صحبت کنید. به آنها بگویید که آکواریوم دارید و میخواهید در مورد pH، درجه سختی آب GH ، سختی موقت آب KH و همچنین مقدار تغییر خصوصیات آب از ماهی به ماه دیگر اطلاعات داشته باشید.
آیا میتوان از آب چاه برای آکواریوم استفاده کرد؟
بله. یکی از مزایای آب چاه این است که نیازی به سر و کله زدن با کلر و کلرامین ندارید. از طرف دیگر، آب چاه اغلب (بسیار) سختتر از آب شهری است. علاوه بر این، تنها راه دانستن ترکیبات آن (درجه سختی آب GH ، سختی موقت آب KH و غیره)، این است که خودتان آب را آزمایش کنید. البته شرکتهایی هم وجود دارند که میتوانید نمونه آب را برای آنها بفرستید تا تحلیل جامعی روی محتوای آب انجام دهند.
یک مشکل بالقوه استفاده از آب چاه این است که اغلب حاوی غلظت بالایی از گازهای محلول بوده که برای ماهی ها خطرناک است. برای مثال، آب چاه اغلب اشباع از CO2 است که باعث پایین آمدن pH آب میشود. وقتی CO2 فرار میکند، pH افزایش مییابد. ماهی نباید در معرض این نوسان موقتی pH باشد. برای امنیت، آب چاه را چندین ساعت پیش از افزودن به آکواریوم، کاملا هوادهی کنید.
چه کیتهای آزمایشی برای آکواریوم باید خریداری کرد و چه موقع سودمند هستند؟
کیت های آزمایش زیاد و متنوعی برای آزمایش سطح آمونیاک تا سطح فسفات وجود دارند. اما واقعا لازم نیست آنها را خریداری کنید. زیرا احتمال اینکه آکواریوم سالمی داشته باشید، بدون اینکه یک کیت آزمایش بخرید، بسیار زیاد است. هرچند، کیتهای آزمایش برای زمان هایی که مشکلی پیش میآید (مثلا ماهی بیمار به نظر میرسد یا میمیرد) به شدت سودمند هستند. در ادامه، کیتهای آزمایش و شرایطی که در آن بسیار سودمند هستند را تشریح میکنیم.
آیا خرید کیت اندازه گیری آمونیاک برای آکواریوم ضروری است؟
بله. کیتهای آزمایش آمونیاک نسبتا ارزان هستند و به شما میگویند آیا سطح آمونیاک در آکواریوم شما افزایش یافته یا خیر، که در دو حالت سودمند است. نخست، طی فاز بازیافت آب آکواریوم، تست آمونیاک به شما میگوید که چه هنگام فاز نخست چرخه نیتروژن کامل شده است. دوم، در صورت مرگ نامشخص ماهی، کیت تشخیص آمونیاک تایید میکند که فیلتر بیولوژیکی آکواریوم شما درست کار میکند یا خیر. توجه داشته باشید که حتی در مخزن محرز شده، فیلتر بیولوژیکی گاهی میتواند ضعیف شده یا خراب شود. دلایل معمول آن شامل :
- تمیز نکردن منظم : آب نمیتواند از طریق فیلتر اشباع شده، که باکتریهای تبدیل کننده به نیترات وجود دارند، جریان یابد.
- افزودن ناآگاهانه داروی ماهی : آنتی بیوتیکها باعث مرگ باکتریهای تبدیل کننده به نیترات میشوند، همانطور که برخی از آنها حامل بیماری هستند.
- نصب فیلتر آکواریوم بسیار کوچک برای حجمی از ماهی
- و....
توجه کنید: اگر ماهیهای شما میمیرند و به دنبال راهنمایی هستید، نخستین پرسشی که پرسیده خواهد شد این است که «سطح آمونیاک و نیترات آکواریوم شما چقدر است؟»
سطح آمونیاک به ppm اندازه گیری میشود. در غلظتهای حدود ppm5-2 (برای برخی ماهیها) آمونیاک باعث مرگ سریع میشود. حتی در سطوح بالای ppm0.02-0.01 ماهی تحت فشار خواهد بود. تستر آمونیاک آکواریوم معمول این غلظتهای پایین را ثبت نمی کند. بنابراین، کیت آزمایشها هرگز نباید آمونیاک را در یک مخزن محرز شناسایی کنند. اگر کیت آزمایش شما هرگونه آمونیاک را شناسایی کرد، سطوح بسیار بالا هستند و ماهی تحت فشار است. بلافاصله عمل اصلاحی انجام دهید.
هشدار: حذف کننده آمونیاک آکواریوم Amquel و سایر افزودنیهای مشابه «خنثی کننده آمونیاک» با بیشتر کیت تشخیص آمونیاک ناسازگار هستند. آب تصفیه شده با Amquel به اشتباه آزمایش آمونیاک را مثبت نشان میدهد، حتی وقتی آمونیاک وجود ندارد. کیتهای آزمایش فروخته شده با نام تجاری XXX در چنین شرایطی خوانش اشتباه دارند.
آیا خرید تستر نیتریت آب آکواریوم برای آکواریوم ضروری است؟
شاید. نیتریت سنج آکواریوم ارزان بوده و در شرایط یکسانی که تست آمونیاک سودمند است، این نیز سودمند میباشد. تنها زمانی که تستر نیتریت اطلاعاتی میدهد و کیت آمونیاک نمیتواند، حین آزمایش تکمیل فاز دوم چرخه نیتروژن است. در مورد آمونیاک، اگر کیت آزمایش شما نیتریت را شناسایی کند، فیلتر بیولوژیکی آکواریوم شما درست کار نمیکند. وقتی مخزن بازیابی شد، تستر نیتریت آب کاملا بیاستفاده است. (اگر فیلتر بیولوژیکی در یک مخزن محرز کار نمیکند، سطح آمونیاک و نیتریت باید افزایش یابد.)
نیتریت کمتر از آمونیاک سمی است. بنابراین، یک گفته معمول در مورد بازیابی مخزن این است: «اگر ماهیهای شما از آمونیاک جان سالم به در بردند، احتمالا از نیتریت و بقیه فرایند بازیابی هم جان سالم به در خواهند برد.» هرچند، حتی در سطوح بالای ppm5 ماهی تحت فشار خواهد بود. در ppm20-10، غلظتها کشنده میشوند.
چگونه نیترات را از آکواریوم حذف کنیم
آیا خرید کیت اندازه گیری نیترات برای آکواریوم ضروری است ؟
بله، سطح نیترات در طول زمان، در نتیجه چرخه نیترون در آکواریوم افزایش مییابد. (تنها استثنای این قاعده مخازن بسیار سنگین است که گاهی میتوانند نیتروژن را بسیار سریعتر از تولید مصرف کنند). زیرا نیترات در غلظت بالا سمی میشود، باید بصورت دورهای حذف شود (مثلا از طریق تعویض منظم آب). داشتن کیت تست نیترات آکواریوم به شما کمک میکند مشخص کنید آیا تعویض آب آکواریوم با سرعت کافی نیترات را حذف میکند یا خیر.
نیترات در سطوح ppm 300-50 ، بسته به نوع ماهی ها، برای ماهی و گیاهان سمی میشود. هرچند برای بچه ماهیها غلظتهای پایینتر سمی میشود.
توجه: کیت اندازه گیری نیترات ارزش محدودی در تعیین تکمیل شدن چرخه نیترات زدایی دارد. بیشتر کیتهای آزمایش نیترات در واقع نیترات را نخست به نیتریت تبدیل کرده سپس غلظت نیتریت را آزمایش میکنند. یعنی در واقع آنها غلظت ترکیبی نیتریت و نیترات را میسنجند. در آکواریوم، سطح نیتریت اصولا صفر است و کیتها به درستی سطح نیترات را اندازه میگیرند. هرچند حین بازیابی آکواریوم، کیت نیترات نمیتواند به شما بگوید چه مقدار از خوانش (در صورت وجود) از نیترات است یا از نیتریت.
آیا خرید کیت اندازه گیری pH برای آکواریوم ضروری است ؟
بله. باید بدانید pH آب لولهکشی چقدر است تا بتوانید ماهی انتخاب کنید که با شرایط آب سازگار باشد. علاوه بر این، باید بصورت دورهای PH آب آکواریوم را چک کنید تا مطمئن شوید که پایدار میماند و با گذشت زمان، افزایش یا کاهش چشمگیری ندارد. مقاله نحوه تست ph آب آکواریوم را می توانید از طریق لینک زیر مشاهده بفرمایید.
در برخی موارد، تزیینات داخل آکواریوم مانند تخته چوب یا شن ساخته شده از مرجان، صدف یا سنگ آهک، باعث تغییر ph آب آکواریوم شما میشود. برای مثال، وسایلی که داخل آکواریوم میگذارید ممکن است به تدریج داخل آب آکواریوم شسته شده و سختی و ph آن را بالا ببرند. در مورد چوب شناور بعید نیست که کم کم تانین در آب حل شده و pH آب را کاهش دهد.
آیا خرید کیت سختی سنج آب برای آکواریوم ضروری است ؟
خرید سختی سنج آب بسیار مفید است. با داشتن کیت سختی سنج آب می توانید سختی آب را با دقت بالایی اندازه گیری کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می شود مقالات زیر را مطالعه کنید.
نحوه کار با دستگاه سختی سنج آب
آیا خرید کیت تست سختی کربنات (KH = Carbonate Hardness) برای آکواریوم ضروری است ؟
داشتن این کیت ضروری نیست. با نظارت پیوستهی pH، میتوانید بفهمید آیا سختی موقت یا سختی کربناتی KH به اندازه کافی بالا هست یا خیر. یعنی KH باید به اندازه کافی بالا باشد تا pH شما در طول زمان ثابت بماند. اگر نمیتوانید pH را ثابت نگهدارید، باید ظرفیت بافر آن را بیشتر کنید.
در صورت تمایل، جهت دریافت مشاوره، پرسش در مورد محصولات مورد نظر و خرید از طریق شماره تلفن های ثابت 02186027905 - 02634606148، واتس اپ و تلگرام 09129418377 و آدرس ایمیل info@wfiltration.com و یا چت آنلاین با کارشناسان سیستم های تصفیه آب و هوا بهاب تماس بگیرید.
**ن